Utrecht. De zon schijnt. Fietsers en auto’s razen langs. De stoep in deze straat is gelukkig breed. Langzaam loop ik op de boomspiegel af die ik heb uitgezocht. Mijn hart begint iets sneller te kloppen en ik merk dat ik alert ben op voetgangers. Kijken ze de andere kant op? Als ik parallel aan de boomspiegel loop, gooi ik snel de bloembom uit mijn hand richting de aarde. En stap door … Weer gelukt!
Als je voor het eerst nadenkt over guerrillatuinieren zullen er vast veel twijfels door je hoofd flitsen. Kan ik beboet of zelfs gearresteerd worden vanwege guerrilla gardening? Kan de eigenaar van de grond het als vernieling beschouwen? Stel dat ik word opgepakt, kom ik dan in de problemen bij mijn baas?
We kunnen je geruststellen: er is geen wet die zegt dat je geen tuinen mag aanleggen. Sterker nog, in veel gevallen kun je volkomen legaal aan de slag!
Veel gemeenten kiezen voor een makkelijke en goedkope invulling van de openbare ruimte. Dat komt vaak neer op vlaktes aan stoeptegels en saaie groenblijvende struiken. Dat houdt makkelijk schoon en geeft weinig onkruid.
Maar gemeenten staan vaak positief tegenover bewoners die de handen uit de mouwen willen steken. Groen ‘zelfbeheer’ hoort daar ook bij; het openbare groen zelf onderhouden. Veel gemeenten hebben beleid dat dit ondersteunt. Zo kun je in veel grote steden je tuintje rond een boom registreren zodat de plantsoenendienst het tuintje met rust laat.
Stel: je hebt een groter plan voor vergroening. (Je wilt naast je geveltuin óók een buurttuin aanleggen). Wij hebben ervaren dat in overleg met de gemeente heel veel mogelijk is.
Het gebeurt ook dat een guerrillatuin achteraf door de gemeente wordt gelegaliseerd. Zo kennen we een straat waar iemand tegels weghaalde en bomen plantte. Deze bomen kregen van de gemeente bij de eerste opknapbeurt een nette boomspiegel.
Word je gearresteerd of krijg je een boete bij het poten van bloembollen rond een boom of het zaaien langs een heg als je dit niet hebt gemeld? Nee!
Sowieso verspreiden zaadjes zich vanzelf. Je bent eigenlijk een natuurlijk proces een handje aan het helpen. De enige keer dat we hebben gehoord dat mensen door de politie werden aangesproken was in Amsterdam. Ze waren langs een drukke weg bezig en dat leverde gevaar op voor henzelf en voor het verkeer.
Er is wel een duidelijke grens: ga niet met je tuinplanten aan de slag in een natuurgebied!
Met welke regels en wetten heb je te maken?
Volgens de Wet Natuurbescherming (in 2022 zal deze wet opgaan in de Omgevingswet) is het verboden om bedreigde planten en dieren te verstoren. Je mag in natuurgebieden geen ongewenste (uitheemse, invasieve) soorten introduceren. Je kunt dus niet op eigen houtje in natuurgebieden tuintjes gaan aanleggen.
De APV, de algemeen plaatselijke verordening, legt uit wat er wel en niet mag in jouw woonplaats. Iedere gemeente heeft zo’n set regels. Het kan verboden zijn om items te plaatsen in de openbare ruimte. Dat verschilt per gemeente. Dan gaat het natuurlijk over het algemeen over grotere objecten, zoals bankjes, niet over zaadjes.
En dan is er natuurlijk ‘verboden toegang’: je mag niet zomaar het land van iemand anders opgaan. Meestal is wel goed te zien of een gebied particulier bezit is; er staat bijvoorbeeld een bordje, of een hek. In het Burgerlijk Wetboek (boek 5) staat dat je eerst toestemming moet vragen voordat je op de grond van iemand anders komt.
Als iemand eigenaar is van een stuk grond, is hij ook eigenaar van de beplanting die erop staat. Volgens de wet moet je dus eerst aan de eigenaar van de grond vragen of je iets mag planten.
Leg je zonder toestemming een tuintje aan op de grond van een particulier? Als die ander daardoor schade lijdt, moet je de kosten vergoeden. Als je door het tuinieren de grond of planten op het terrein van een ander vernielt, wegmaakt, beschadigt of onbruikbaar maakt, dan is dit een misdrijf en kun je zelfs strafbaar zijn (artikel 350 Wetboek van Strafrecht). Om strafbaar te zijn, moet je iets opzettelijk hebben vernield of beschadigd. We kennen geen voorbeelden dat deze wet is toegepast bij guerrilla gardening.
