Meer leven in onze straten

Biodiversiteit in de knel

De diversiteit aan leven staat wereldwijd onder druk. En al helemaal in Nederland.
Een VN-studie schat dat van de acht miljoen soorten die er nog op de planeet zijn,  één miljoen de komende tientallen jaren met uitsterven bedreigd worden. In Nederland is het vergeleken met andere Europese landen heel slecht gesteld met de biodiversiteit. Naar schatting is hier nog maar 15 procent van de oorspronkelijke biodiversiteit over.

Wij mensen zijn de reden voor deze achteruitgang. Door bijvoorbeeld het opslokken van steeds meer gebieden voor landbouw, industrie, wegen en huizen. Door overbevissing en het gebruik van landbouwgif. Wereldwijd nemen mensen steeds meer ruimte in. Mondiaal gezien is het tempo van stedelijke groei enorm: het is te vergelijken met de bouw van een stad ter grootte van New York, elke zes weken.

De gevolgen van het verlies aan biodiversiteit voor mensen kunnen catastrofaal zijn. We zijn van de natuur afhankelijk voor de essentie van ons bestaan! Schone lucht, schoon water, al ons eten en allerlei producten (denk aan de houten tafel waar je nu misschien aan zit …) zijn er alleen dankzij de diversiteit van leven om ons heen.

Wat is er aan de hand met insecten?

In 2017 kwam een onderzoek naar buiten dat uitvoerig in het nieuws was: in de afgelopen 27 jaar was de hoeveelheid^[1] insecten in natuurgebieden in Duitsland met 76 procent afgenomen. Deze cijfers gelden ook voor Nederland. Inzoomend op de bij, zien we dat ook onze gevleugelde vriend bedreigd is. Je denkt dan misschien aan de honingbij, maar in ons land wonen nog véél meer bijen. Wel ruim 350 soorten! Dit zijn inheemse wilde bijen als de klokjesbijen en de wolbijen, maar ook hommels tellen mee als wilde bijen. Van al die ruim 350 soorten (wilde) bijen die Nederland kent, staat meer dan de helft op een lijst van soorten die dreigen te verdwijnen (de zogenaamde Rode Lijst).

^[1] Gemeten in het gewicht van de insecten; de biomassa.

Veel minder bloempracht – verlies van diversiteit

Bijen bestuiven de planten die wij kunnen eten en spelen daarnaast ook een belangrijke rol bij het bestuiven van wilde planten. In Nederland wordt zo’n 80 procent van de inheemse plantensoorten door insecten bestoven. Het is onwaarschijnlijk dat iemand al die planten met kwastjes gaat bestuiven … Zonder bijen blijven alleen grassen en andere planten die door de wind bestoven worden in ons landschap over. Dat ziet er saai uit. Maar nog belangrijker: het ecosysteem van aan elkaar verbonden planten en dieren stort in elkaar.

Er is ook goed nieuws. Onze steden hebben heel veel ruimte opgeslokt, maar tegelijkertijd zijn het hotspots voor biodiversiteit! De diversiteit aan planten en dieren in steden is soms hoger dan op het omliggende platteland. In eentonige landbouwgebieden buiten de stad kunnen weinig dieren leven. In de stad zijn juist allerlei heel diverse plekken waar planten en dieren kunnen leven. Van een ‘vergeten’ stuk naast een industrieterrein tot al die plekken die we met alle stadsbewoners zelf maken: al onze tuinen die allemaal anders zijn omdat ieder zijn eigen smaak heeft. Een andere reden voor het voorkomen van veel planten en dieren in de stad, is dat we in de stad relatief weinig gif gebruiken.

Tips voor biodiversiteit in je guerrillatuin

• Rommelen!
  Zorg ook voor rommelplekjes​, bijvoorbeeld boomstammen, een stapel kapotte dakpannen en bladerhopen. Daarbinnen barst het vaak van het leven! Binnen de kortste keren zul je een egel zien rondscharrelen.
• Verwilder én beheer​
  De tuinen met een mix van verwildering en beheer hebben de grootste biodiversiteit. Als je je tuin laat verwilderen worden maar een paar soorten dominant. Dat doet weinig voor biodiversiteit. Als je aanstuurt op een mix van planten en structuren (hoog, laag, boom, struik, gras) dan krijg je de meeste diversiteit in je tuin.
• Inheems
  Veel wilde bijen hebben een specifieke voorkeur voor bepaalde soorten inheemse planten. Kies dus als het even kan ook inheemse planten. Kijk om je heen welke wilde planten er al groeien en laat je daardoor inspireren.
• Onderdak
  Trek dieren naar je plekje toe met bepaalde planten. Veel vogels nestelen graag in stekelige soorten als meidoorn, sleedoorn, duindoorn en bramen. Daar zijn ze veilig voor jagende katten. Een vogelhuisje of bijenhotel kan natuurlijk ook.
• Gifvrij
  Bestrijdingsmiddelen zijn een reden voor de achteruitgang van biodiversiteit. Kies voor gifvrije zaden en planten, biologisch dus.