Heerlijk is dat, naar buiten gaan om bloembommen te gooien, in het besef dat je goed bezig bent. Want meer bloemen betekent meer insecten en vogels. Goed bezig? Maar wat als je nu per ongeluk een negatief effect hebt op planten en dieren? Het zou kunnen gebeuren als je ‘foute’ zaden gebruikt… In dit artikel gaan we dieper in op bloembombarderen en de keuze van bloemenzaden.
Een paar dagen geleden kopte de NRC: “Fleurige zaadmengsels bedreigen Nederlandse flora”. In veel zadenmengsels en zaadbommen die je in de winkel kunt kopen ‘voor de bijen’ zitten mooie kleurrijke bloemen. Niets mis mee denk je op het eerste gezicht. Helaas zijn deze zaden vaak ‘exoten’, ze komen niet van oorsprong in ons land voor. Deze planten kunnen schadelijk zijn voor inheemse planten, dat zijn de planten die van nature in ons land voorkomen. En veel van die inheemse planten zijn al bedreigd (ze staan op de ‘rode lijst’). Natuurliefhebbers noemen deze mengsels dan ook ‘carnavalsmengsels’.
Hoezo zijn planten schadelijk voor planten?
Ze staan stil op hun plek, het is een vreemd idee dat planten een bedreiging kunnen vormen. Toch is het zo. Als bijvoorbeeld een korenbloem uit Oost-Europa kruist met een inheemse korenbloem dan verandert in de planten die daaruit groeien het genetisch materiaal. Langzamerhand verliezen we de soorten die ‘eigen’ zijn aan onze natuur.
Als het gaat om biodiversiteit denk je misschien als eerste aan een zo groot mogelijke variatie in planten en dieren. Maar biodiversiteit is ook iets anders: variatie in het genetisch materiaal bínnen soorten. De ene klaproos is genetisch de andere klaproos niet. Hoe meer diversiteit er in het genetisch materiaal is, hoe beter de een soort zich kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Om die reden is het onwenselijk dat populaties planten die alleen in een bepaalde regio voorkomen kruisen met op het oog dezelfde planten uit een andere regio. Ze verliezen dan hun eigenheid. En hoe meer ‘eenheidsworst’, hoe minder biodiversiteit.
Een tweede probleem zijn de ‘invasieve exoten’. Dit zijn plantensoorten die van nature niet in Nederland voorkomen. Als ze in de natuur terechtkomen dan kunnen ze zo erg gaan woekeren dat ze andere planten kunnen verdringen. De Japanse duizendknoop is een berucht voorbeeld, maar ook de Amerikaanse vogelkers is een invasieve exoot.
Zaaien met beleid
Betekent dit dat je er niet op uit kunt trekken om bloemen te zaaien of te bloembombarderen? Nee hoor, ga vooral op pad! Je moet met dit verhaal in je achterhoofd alleen twee belangrijke regels kennen:
hou het bij de bebouwde kom
gebruik geen invasieve exoten
Hou het bij de bebouwde kom In het buitengebied loop je het meeste kans om soorten in de natuur te verstoren. Bloembommen zijn bedoeld om rommelstukken in de bebouwde kom waar je niet bij kunt te kunnen vergroenen. Veel van onze geliefde tuinplanten zijn exoten. Denk bijvoorbeeld aan de stokroos (bijna onze nummer 1 guerrilla plant!) en de goudsbloem. Wat ons betreft kun je die gewoon blijven gebruiken in je guerrilla activiteiten. Maar niet in de natuur.
Houd het lekker bij de bebouwde kom. Zo hebben we er allemaal het meeste lol van. Wij mensen, en ook de insecten waar we het voor doen.
Geen invasieve exoten Gebruik in het tuinieren überhaupt geen invasieve exoten. Dump ook geen tuinafval in de natuur. Op de website www.tuinernietin.nl vind je heel veel informatie. Ze geven een overzicht van invasieve exoten, en ook van alternatieve (tuin)planten.
Guerrilla gardeners bloembommen: inheems en gifvrij
De akkerbloemen in de bloembommen van de guerrilla gardeners
In onze zakjes met zaden en onze bloembommen zitten zaadjes van Cruydt-Hoeck, een leverancier die inheemse zaden en planten kweekt uit planten die ook echt uit ons land komen. Een extra reden om deze zaden te gebruiken is dat ze gifvrij zijn. Daar hebben we het nog niet eens over gehad in dit artikel, maar ook gif wil je niet op zaden. Dat gif komt in de planten terecht en via de bloemen weer in wilde bijen. Uit onderzoek blijkt dat ze hier ook echt last van hebben.
Het Levend Archief Om ervoor te zorgen dat de genetische diversiteit van wilde planten niet verloren gaat is er het ‘levend archief’. Dit is een stichting die zorgt voor het bewaren van planten in een Nationale Zadencollectie. De stichting is een initiatief van diverse organisaties. Als guerrilla gardeners hebben we hier ook contact mee.
Jenny was eind vorig jaar te gast bij het programma Focus op radio 1. Te gast was ook hoogleraar vegetatiekunde Joop Schaminée. Ons blog hierover kun je hier lezen. Met link naar de uitzending.
Vannacht waren ecologen Joop Schaminée en Jenny van Gestel te gast in Focus @Wetenschap. Ze hebben het Media Park midden in de nacht wat opgevrolijkt met bloembommen die later zullen uitkomen. Benieuwd naar het hele interview? Luister het hier terug ➡️ https://t.co/jDHVr2gQJFpic.twitter.com/EFSw2Yy3QJ
Stadsecoloog Floris Brekelmans vindt Guerrilla Gardening „een fantastische manier om mensen te betrekken bij het vergroenen van hun leefomgeving.“ Wel heeft hij een paar aandachtspunten voor Guerrilla Gardeners die aan de slag willen voor biodiversiteit. Zo ziet hij het liefst dat de Guerrilla Gardeners braakliggende terreinen met rust laten zodat deze gebieden kunnen verwilderen. „Ik ben fan van braakliggende terreinen.“
Floris Brekelmans
De meeste grote steden hebben tegenwoordig een of meerdere stadsecologen. Floris is een van de drie stadsecologen van Utrecht. Op een sombere namiddag begin december staat hij de Guerrilla Gardeners uitgebreid te woord. Hij heeft weinig tijd, maar is enthousiast en heeft veel te vertellen waardoor het toch een uitgebreid gesprek wordt.
Als stadsecoloog heeft Floris een belangrijke rol in het bepalen van het groenbeleid en het opzetten van beheer voor de stad Utrecht. „Alles doen we vanuit de motivatie om te zorgen voor meer biodiversiteit in de stad. We willen dat de stad een plaats is waar ‘rood’ (wonen) en ‘groen’ met elkaar in balans is. Als mens profiteren we van de goede kanten van groen en biodiversiteit: het zorgt voor gezond stedelijk leven.“ Floris constateert ook dat er onder stadsbewoners steeds meer behoefte is aan groen. Bewoners vragen de stad om meer en beter groen.
Nieuwe plekken voor groen
Steden zijn steeds belangrijker voor de biodiversiteit. Floris: “Inmiddels woont meer dan de helft van de aardbewoners in stedelijk gebied. De interactie tussen mens en natuur – belangrijk voor het draagvlak voor natuurbescherming – vindt dus ook steeds meer in de stad plaats. Gelukkig zijn veel steden rijk aan biodiversiteit en springen ze er wat soortenrijkdom betreft soms uit boven het buitengebied” “
Een grote uitdaging voor Utrecht is de enorme groei van de stad. Floris: „Er komen steeds meer mensen, dus je moet steeds beter kijken hoe je het groen kunt inrichten.“ De groei van de stad betekent dat Utrecht steeds moet zoeken naar nieuwe oplossingen om groen te behouden of te laten toenemen. Nieuwe mogelijkheden zijn bijvoorbeeld groen op daken. De ‘traditionele’ sedumdaken voldoen niet per sé. „Met een ander type groendak kun je meer bereiken. Bruine daken waarbij je start met grind en zand. En daarna laat je de successie (de natuurlijke opvolging van soorten, red) zijn gang gaan: je laat de planten groeien die er zich natuurlijk vestigen.”
Utrecht kijkt ook naar het toevoegen van groen op een heel vernieuwende wijze. Dit is te zien in het plan voor torenflats bij de jaarbeurs. Op deze flats ‘Wonderwoods’ moeten bomen gaan groeien. De bomen zijn inheemse soorten van de Utrechtse Heuvelrug.
Tegels weghalen
Wat kunnen mensen nu zelf doen? Floris is positief over Guerrilla Gardening: „Het betrekt mensen bij het groen. We weten dat groen veel goeds doet voor mensen, dus dat is positief. Het brengt je ook in contact met je buren. Je bent op straat bezig, mensen komen je iets vragen, je maakt een praatje.“
Guerrilla gardenen met oog voor biodiversiteit betekent vooral werken met planten die van nature hier voorkomen. De paardebloem is bijvoorbeeld een belangrijke plant die voedsel levert voor bijen (een drachtplant). En deze plant bloeit ook nog eens lang. Er zijn nog veel meer soorten die waardevol zijn voor wilde bijen en andere insecten. De tips van Floris voor deze inheemse soorten zijn hier te vinden.
Het aanplanten van inheemse soorten begint in de eigen tuin en in de eigen leefomgeving, in de eigen straat en wijk. „Focus zo dichtbij mogelijk: zo vind je plekken die we normaal niet zouden vinden. Je kent je eigen straat het beste.“
Je kunt helemaal dicht bij huis beginnen met het weghalen van tegels voor het huis. Floris ziet dat iedereen samen zo een grote impact kan hebben. „Als je dit gaat becijferen dan kom je aan zo’n 1 tot 2 m2 extra groen per woning, als een woning gemiddeld 5 meter breed is. Dit zet behoorlijk zoden aan de dijk. En naast groen heb je zo ook extra waterberging. Het water gaat direct de grond in.“
Een boomtuin in Utrecht
Braakliggende terreinen
Met stip het belangrijkste punt dat Floris voor de Guerrilla Gardeners heeft is om braakliggende terreinen met rust te laten. „Voor het meeste groen in de stad sturen we met beheer. Zo’n braakliggend terrein is de enige plek waar de natuur z’n gang kan gaan. Als je het maar lang genoeg zijn gang laat gaan krijg je een bos.“
Het eerste jaar is zo’n plek op het oog kaal. Maar er spelen zich veel processen af. Schimmels en bacteriën doen hun ondergrondse werk. De eerste zaadjes gaan al kiemen. „Op het moment dat de sloopkogel en graafmachines van terrein af zijn dan gaat de natuur al zijn gang. De eerste jaren zal het nog tamelijk zandig ogen, daarna zal de diversiteit explosief toenemen.“
Floris ziet nog een ander voordeel van braakliggende terreinen: „Voor kinderen is een braakliggend terrein het vetste terrein dat er is. Het is een plek waar ze in contact komen met echte stadsnatuur. Het aantal soorten bijen of vlinders is hier groter dan bij standaardbeheer. Deze terreinen voegen echt wat toe. Ik ben fan van braakliggende terreinen.“
We zijn benieuwd wat je van dit artikel vindt. Helpt het je bij je eigen guerrilla tuinen? Heb je een andere invalshoek die je mist?
We horen het graag! Laat een reactie achter onder dit artikel.
Heb je het gehoord? Midden in de nacht is het Media Park in Hilversum gebloembombardeerd. Dat krijg je ervan als je een Guerrilla Gardener uitnodigt voor een radio uitzending. 🙂
Guerrilla Gardening en bloembommen waren tussen 2 en 3 vannacht hét topic op Radio 1! 🐝🌷👩🌾🦋🌳 Hoogleraar vegetatiekunde Joop Schaminée en Jenny van guerrillagardeners.nl waren te gast bij het programma Focus. Het was een gesprek over o.a. inheemsezaden, biodiversiteit,bloembommen en guerrillagardening.
En wat blijkt: onze bloembommen zijn helemaal prima – omdat we er inheemse en gifvrije zaden in stoppen. In veel andere ‘zaadbommen’ die je kunt kopen zitten zaden die helemaal niet passen bij ons land.
En op het mediapark zijn best veel plekken te vinden waar je bloembommen kunt gooien! In de tweet hieronder zit een filmpje van het gooien van de bommen. 😊
Vannacht waren ecologen Joop Schaminée en Jenny van Gestel te gast in Focus @Wetenschap. Ze hebben het Media Park midden in de nacht wat opgevrolijkt met bloembommen die later zullen uitkomen. Benieuwd naar het hele interview? Luister het hier terug ➡️ https://t.co/jDHVr2gQJFpic.twitter.com/EFSw2Yy3QJ
Maak je eigen bijenhotel – het is veel makkelijker dan je denkt. En… superleuk als activiteit met de buurt!
Bijenhotel in een winkel
Onze gevleugelde vrienden kunnen wel wat hulp gebruiken. Van de 350 soorten wilde bijen is bijna de helft bedreigd. Hoe kunnen we ze helpen: met eten (bloemen!) en met onderdak.
De laatste jaren zie je ze op allerlei plekken te koop. ‘Bijenhotels’. Dat zijn vaak kleine – of grote – ‘huisjes’ met daarin allerlei gaatjes, bijvoorbeeld rietstengels en in hout geboorde gaatjes. Het mooie is dat blijkt dat de beestjes er ook dankbaar gebruik van maken.
Het zelf maken van een bijenhotel is heel simpel. In deze post nemen we je mee in het wat en hoe.
De spullen die je nodig hebt
Het bouwplan
Aan de slag!
Waar het beste je hotel op te hangen
De spullen die je nodig hebt
Mogelijke vulling.
Voor een makkelijk te maken bijenhotel heb je nodig:
een aantal smalle planken, zo’n 15 cm breed;
spijkers;
gaas;
kniptang om het gaas te knippen;
krammetjes of een tagger (om het gaas vast te maken);
zaag;
holle buisjes als vulling. Bijvoorbeeld bamboe of riet. Maar ook brandnetel kan.
overige vulling, denk aan hooi, houten schaafkrullen of zaagsel of dennenappels
Het bouwplan
Uiteindelijk wil je van je plankjes iets maken wat lijkt op de foto.
Zo komt je hotel er – ongeveer uit te zien als alles is getimmerd.
Het plankje links op de foto is de bovenkant van het bijenhotel. Dit dekt de zijkanten af. Nog beter zou het zijn als je dit plankje aan de voorkant iets laat uitsteken, als beschutting tegen regen.
De plank aan de achterkant steekt wat naar boven uit zodat je hier een gaatje in kunt boren voor het ophangen. Dat hoeft niet zo, je kunt er ook voor kiezen het plankje niet te laten uitsteken en met een haakje je hotel ophangen.
Het plankje in het midden maakt een ‘etage’ zodat je diverse soorten vulling in je hotel kunt stoppen.
Om het hotel op de foto te maken moet je uit het hout zagen:
2 zijkanten die even lang zijn
1 achterkant die iets hoger uit zal steken dan de zijkanten
1 bovenkant, dit is even diep als de breedte van je hout – of iets dieper zodat je een ‘afdakje’ maakt.
2 stukken die net iets smaller zijn, als tussenplankje en voor de onderkant.
Aan de slag!
1. a.
1. b.
1. Maak van je vier plankjes een omlijsting. Spijker deze vast. Als het hout lijkt te splijten kun je eerst met de kop van de spijker een putje maken in het hout.
2.
2. Stop je tussenplankje in het bouwwerkje. Dat kan zoals op de foto, met een groef aan beide kanten. Maar het kan ook makkelijker zoals op de foto bij ‘het bouwplan’ door het plankje te klemmen tussen de zijkanten.
3. Maak de achterkant vast (niet op een foto)
4. Vullen!
4. Vul het huisje. Let op dat je holle buisjes niet rafelig afzaagt of knipt. Dan kunnen bijenvleugels beschadigen. In tegenstelling tot wat je op de foto ziet kunnen de buisjes het beste niet helemaal tot de voorkant lopen, zo zijn ze wat beschermd tegen regen.
5. Gaas op het hotel.
5. Knip het gaas in het formaat van de voorkant van het hotel en bevestig het.
Waar het beste je hotel op te hangen
Waar zou je zelf het liefste zitten? Dezelfde plek als waar bijen graag zijn. Een zonnige plek, wat beschut voor regen en de wind.
Er omheen plant je planten waar bijen van houden. Een lijst van planten vind je bijvoorbeeld hier.
Al duizenden mensen Guerrilla Gardenen, en wat ons betreft worden dat er nog véél meer! Deel jij deze droom, lijkt het je tof Guerrilla Gardeners te ontmoeten en zie je kansen om mensen enthousiast te maken? Dan zoeken we jou!
Als je meedoet, waar kom je dan terecht?
Op dit moment werken we samen in een kerngroep van 4 mensen. We wonen allemaal in de buurt van Utrecht. Veel van het werk zul je vanuit huis (kunnen) doen. Zo gewenst dan kunnen we een of enkele dagen per week samenwerken op een ontmoetingsplek.
Wat zul je gaan doen?
Iedereen die wil kan de schep oppakken en actief worden als Guerrilla Gardener. Vanuit GuerrillaGardeners.nl zwengelen we dit aan. Via social media, mail en ons blog hebben we veel contact met enthousiastelingen in het land. We zoeken een community manager die ons meehelpt in de uitvoering maar ook in de strategie. Je kunt je inzetten op bijvoorbeeld:
Het organiseren van meetups of acties om mensen bij elkaar te brengen;
Het opzetten van een forum, of een ander digitale uitwisselingsplek;
De community van de Guerrilla Gardeners onderzoeken en een advies uitbrengen over de beste manier om de community nog verder te engagen;
Je skills in teksten schrijven aanscherpen door mee te draaien als redacteur van de website en social media.
Kies uit bovenstaande elementen je ideale stage of vrijwilligersklus. Iets anders doen kan ook. We zijn heel flexibel. Zowel in wát je doet, als in duur. We kunnen met je meedenken over wat het beste bij je past. Het liefst hebben we natuurlijk inzet voor minimaal meerdere maanden. We zorgen er in ieder geval voor dat je een uitdagende, leerzame én leuke tijd gaat beleven!
Waarom NU aanhaken?
Het is een dynamische tijd bij GuerrillaGardeners.nl. We bruisen van de plannen. En het is gewoon tijd voor meer groen. We hebben super veel leuke contacten en merken aan het enthousiasme dat Guerrilla Gardening in een flow zit!
O ja, we kunnen je een vrijwilligersvergoeding bieden. Ben je ZZP-er dan is (beperkt) factureren van uren ook een optie.
Heb je interesse om de mogelijkheden te bespreken? Neem dan contact op met Jenny via info@guerrillagardeners.nl
Recente reacties