Als kind heb je vast weleens een kastanje opgeraapt en er een tijdje mee rondgelopen tot je hem weer ergens in de berm gooide. Waar vond deze kastanje uiteindelijk een veilig plekje in de grond? Waar het ook was, het was vast een heel eind weg van de boom waaronder je de kastanje opraapte. En wat dacht je van het blazen op een uitgebloeide paardenbloem? Voor een kind is guerrilla gardening volkomen normaal en natuurlijk.
Eigenlijk is guerrilla gardening van alle tijden en van iedereen die groen in de buurt een handje helpt. Je hoeft helemaal niet bewust te ‘guerrillatuinieren’. Maar geef toe, als je er eenmaal van weet is het wel leuk om je deel te voelen van de beweging…
New York
De eerste groep die de naam gebruikte heette Green Guerrilla’s, in de jaren zeventig. Dit was een groep bewoners die genoeg had van de rommel en verpaupering in hun buurt in New York. Motor Liz Christy was een kunstenaar die overal kansen zag voor een mooiere buurt. De groep begon een buurttuin op een stuk land waarvan niemand wist wie de eigenaar was. Er lag zoveel rommel en afval dat het wel duidelijk was dat de grond al jaren ongebruikt was.
Tijd voor actie! In een jaar tijd ruimden ze de troep op en legden ze een tuin aan waar iedereen in de buurt van kon genieten. Vanuit dat initiatief stonden er in de hele wereld guerrilla gardeners op. Ook in Nederland.
In de video zie je hoe de Green Guerrilla’s te werk gingen en wat er nu, bijna vijftig jaar later, nog steeds aan impact is. Je ziet ook een ander verhaal, dat van Hattie Carthan die zich in haar buurt onvermoeibaar inzette voor het planten van bomen.
Inspirerend?
Laat vooral je gedachten weten in de comments onder dit blog.
Een belangrijke reden voor de achteruitgang van de diversiteit aan planten en dieren is het gebruik van bestrijdingsmiddelen.Waarom zijn deze middelen zo schadelijk, en wat kunnen we zelf doen?
Wij mensen zetten de natuur graag naar onze hand. Daarom hebben we een scala aan gifstoffen bedacht. Er zijn stoffen die insecten om zeep helpen (insecticiden) en stoffen waardoor bepaalde planten het loodje leggen (herbiciden). Deze stoffen zijn overal in onze omgeving terug te vinden.
Gif in gangbare planten
In het boek De tuinjungle (leestip!) beschrijft de Britse bioloog Dave Goulson een onderzoek naar bestrijdingsmiddelen op tuinplanten. Hij onderzocht met een collega planten uit het tuincentrum en diverse grote winkelketens die aangeprezen werden als ‘bijvriendelijk’. In maar één van de negentwintig planten die ze onderzochten vonden ze géén bestrijdingsmiddelen. Zeventig procent van de planten in hun onderzoek bevatte gifstoffen uit de groep van neonicotinoïden. Deze groep bestrijdingsmiddelen wordt wereldwijd het meest gebruikt en heeft een schadelijke uitwerking op bijen. Al een kleine hoeveelheid van deze stof tast het leer- en navigatievermogen van bijen aan. Ook leggen de bijen na blootstelling minder eitjes en onderdrukken neonicotinoïden het immuunsysteem. Bizar dus dat deze planten als ‘bijvriendelijk’ werden aangeprezen!
Gif in bloembollen
Bij de teelt van bloembollen wordt veel gif gebruikt. NOS, 2019: “Het spuiten met landbouwgif op de Nederlandse bollenvelden stelt veel meer omwonenden veel langer bloot aan veel hogere concentraties van die pesticiden, dan tot nu toe bekend. Het gif wordt ook teruggevonden in de luiers van baby’s die op 250 meter afstand van de bollenvelden wonen.” (Artikel: meer blootstelling aan gif bij bollenvelden dan gedacht.)
Vereniging VELT deed onlangs een onderzoek naar gifstoffen op bloembollen. Zij ontdekten dat in de ‘gangbare’ bloembollen een hoog aantal pesticiden zaten, tussen de 13 en 17 verschillende soorten. Overigens vonden ze ook op biologische bollen sporen van een of twee pesticiden. Dit zijn waarschijnlijk restanten van vroegere vervuiling van het land, die na de omschakeling naar biologisch nog niet geheel verdwenen zijn.
Wat kun je zelf doen
Gebruik in je eigen (guerrilla) tuin geen herbiciden of pesticiden. De schrikbarende achteruitgang van insecten en wilde bijen is waarschijnlijk te linken aan de gifstoffen die overal om ons heen te vinden zijn. Dat de biodiversiteit in steden hoger is dan in het omliggende platteland komt waarschijnlijk mede doordat er in de stad vaak minder gif wordt gebruikt.
Koop biologische planten en zaden. Natuurlijk willen wij wilde bijen helpen! Kies daarom voor gifvrije planten in je guerrillatuin.
Stimuleer de teelt van gifvrije bloembollen. Op dit moment zijn er 27,100 ha aan telers van bloembollen. 55 ha daarvan is biologisch. Dat is maar 0,2 % van het oppervlak. We kunnen samen de telers die duurzaam telen helpen versterken door de vraag te vergroten. Zo durven meer telers de sprong naar biologisch te wagen.
Collectieve inkoop bloembollen
Tot eind juli kun je bij ons gifvrije bloembollen bestellen. Je krijgt ze dan half september geleverd. Wij nemen deze bollen af van ‘bloembollenvoorbijen.nl’. Door ze in grote hoeveelheden in te kopen kunnen we ze voordeliger aan je leveren dan als je ze zelf zou bestellen.
Er zijn veel tuinders die werken zonder gif, zonder dat ze het stempel biologisch hebben. Het kost namelijk veel moeite en geld om de goedkeuring hiervoor te krijgen. Als je ergens ziet staan ‘natuurlijk geteeld’ of ‘gifvrij’ dan weet je dat het goed zit.
Op zaterdag 9 oktober 2021 is de allereerste editie van het Nationale Boomspiegelfeest. Mensen in heel het land gaan dan tuinen aanleggen in de kale grond rond een boom. Dat is goed voor de biodiversiteit, voor het burencontact en voor gezonde, klimaatbestendige wijken. Het Boomspiegelfeest is een initiatief van Stichting Guerrilla Gardeners in samenwerking met Stichting Steenbreek.
In de stedelijke omgeving in Nederland zijn zo’n 1 miljoen boomspiegels, dit is de meestal kale grond rondom een boom waar vaak fietsen gestald worden of de hond zijn behoefte mag doen. Guerrilla Gardeners wil samen met Steenbreek van al die boomspiegels voor 2030 groene boomoases maken.
Boomspiegels zijn volgens beide organisaties de perfecte plek om de stad verder te vergroenen. Cerian “Jenny” van Gestel van Stichting Guerrilla Gardeners: “Een groene boomspiegel ziet er kleurig en gezellig uit, draagt bij aan het vergroten van de biodiversiteit en zorgt voor een hogere betrokkenheid van bewoners bij hun wijk. Zo dragen groene boomspiegels bij aan een gezonde stad.” Steenbreek-directeur Roel van Dijk: ‘Het vergroenen van boomspiegels past helemaal in de lijn van Steenbreek. Meer ruimte voor bomen, minder steen en meer groen.’
Om boomspiegels en de mogelijkheden om die te vergroenen op de kaart te zetten, wordt in oktober voor de eerste keer het Nationale Boomspiegelfeest gehouden. Bewoners toveren dan de boomspiegel voor hun deur om in een ‘feestje voor de beestjes’. Dat doen ze alleen, maar bijvoorbeeld ook met een hele straat, in samenwerking met een buurthuis of school. Het is de bedoeling dat deze dag elk jaar gehouden wordt.
De initiatiefnemers zoeken voor de uitvoering samenwerking met gemeenten. Gemeenten die zich aansluiten krijgen ondersteuning bij het vormgeven van hun beleid voor groenadoptie. Ook krijgen deze partnergemeenten tijdens de campagne extra aandacht en materiaal voor de lokale uitrol van de campagne.
Op maandag 14 juni is er van 15.00-16.00 uur een online informatiebijeenkomst voor gemeenten. Daarin wordt uitgelegd wat het Boomspiegelfeest is, wat de rol van Guerrilla Gardeners en van gemeenten in dit project is en hoe de samenwerking eruitziet. Gemeenten die de bijeenkomst willen bijwonen, kunnen dat melden via boomspiegelfeest@guerrillagardeners.nl.
Het Nationale Boomspiegelfeest valt in de maand dat ook de actie ‘Het vergeten tuinseizoen’ wordt gehouden. Steenbreek en NL Greenlabel willen in samenwerking met diverse groene organisaties oude tijden doen herleven en het najaar weer tot hét plantseizoen gaan uitroepen.
Rob nam vier jaar geleden het heft in eigen handen en begon met het vergroenen van zijn Amsterdamse straat. Hij maakt daarbij creatief gebruikt van gevonden bloempotten en planten. Van het een kwam het ander, en intussen is er een lint van honderd meter aan groen.
Rob vertelt: „Een paar jaar geleden is er in het verlengde van mijn straatje nieuwbouw neergezet op een stukje braakliggend terrein met nu ook verwezenlijkte plannen voor een kinderspeeltuin. De speeltuin, een kinderopvang, lagere school en bejaardenverzorgingshuis liggen eigenlijk allemaal in of vlak naast mijn straat. Dus is het geherprofileerd… Auto’s en parkeerplekken eruit, trottoirs verbreed en fietspad door het midden.
Ook zijn er toen bomen ( Magnolia) geplant, maar ik zag binnen een maand dat mijn boomspiegel snel werd omgetoverd tot hondentoilet, dus heb ik er een hekje omheen getimmerd en om te beginnen beplant met simpele eenjarigen.
Dat was vier jaar geleden, en vandaaruit is het verder gegaan… fietste elke vuilophaaldag de wijk rond op zoek naar zo’ n beetje alles waar ik een plantje in kwijt kon, en weggegooide/afgedankte plantjes zelf natuurlijk, afvalhout, en zo groeide het gestaag.
Drie jaar geleden was het aanstekelijk genoeg voor mijn buurman om mee te doen toen hij zag dat de gemeente het wel goed vond of in ieder geval gedoogde.
Ik zelf kwam zo langzamerhand om in de gevonden bloempotten en plantjes maar gelukkig waren er weer benedenwoningbewoners die me vroegen/ accoord gingen met het bij hen onder het raam neerzetten van plantjes.
En sinds vorig jaar doet zo’n beetje uit elk portiek minstens één bewoner iets aan ‘straatvergroening’ , boomspiegeltje hier, wat plantenbakken daar, de hoek bijvoorbeeld had al een geveltuintje en is uitgebreid de stoep op.
Dus we hebben nu denk ik bijna honderd meter aan groen lint aan onze straatkant, incluis wat gevels met klimmertjes (passiebloem, kamperfoelie, jasmijn, klimroos, clematis).
Mensen vinden het prachtig, doneren (droppen) plantjes en potjes en wat dan ook.
Water
Water is wel een punt, de afgelopen twee jaar heb ik gedeeltelijk de watervoorziening geregeld door een tuinslang in delen vanaf mijn woning op eenhoog van mijn wasmachineaansluiting door douche, keuken, en woonkamer te trekken om een 240 liter waterton te vullen.
In de zomer is dat ook niet zo problematisch.
Maar we hebben met wat hulp van een nabije tuingroep die wat subsidie over hadden vier extra watertonnen aangeschaft, ruimte gemaakt en netjes neergezet bij de regenpijpen, toestemming gekregen, achteraf natuurlijk, van zowel gemeente als woningbouwvereniging deze te plaatsen en te gebruiken.
Wel onder de voorwaarde, dat de woningbouwvereniging ze op de regenpijpen zou aansluiten, dat mochten we niet zelf doen. Er is toen een mannetje langs geweest die dacht er één te moeten komen aansluiten en die wist niks van vijf, dus die moest dat “terugkoppelen”.
En dat was vorige zomer…. er zit helaas weinig beweging in de zaak… dus vullen nu verscheidene tuiniers hier voorlopig hun tonnetje met tuinslang en kraanwater. Wel zonde, we gebruiken nu kraanwater terwijl er gewoon onnodig regenwater regelrecht het riool inloopt.
Onderling contact
We tuinieren ieder min of meer op onszelf, naar eigen smaak, maar ruilen, geven en wisselen onderling ook uit. Geregeld drinken we er een gezellig slokje samen op buiten.
De sfeer en het onderling contact is er ontzettend op vooruit gegaan, ondanks dit jaartje Covid, en er zijn ook voldoende zitjes gecreëerd voor onszelf en bezoekers, van tafeltjes + terrasstoeltjes, solide barkrukken tot wat bankjes gemaakt van weggegooide Ikea bedbodems… er staat zelfs een 6/8 persoons picknicktafel, en daar wordt goed gebruik van gemaakt… Van tuinier tot toevallig passant.
Best de moeite waard om eens langs te lopen, vooral om te kijken hoe je met bescheiden middelen en creatief omgaan met gevonden/afgedankte spullen binnen een paar jaar heel wat neer kunt zetten.”
Heb jij ook een mooie guerrillatuin die je graag aan veel meer mensen wilt laten zien? Neem dan even contact met ons op via info@guerrillagardeners.nl en wie weet sta jij met je verhaal binnenkort op onze website!
Ankie is in Bergen op Zoom actief als guerrilla gardener. Omroep Brabant kwam haar op het spoor en vroeg haar voor een filmpje. Inmiddels is het filmpje op YouTube ruim 2.500 keer bekeken.
Ankie vertelt: “Met het zaadjes bestellen dit jaar liep het een beetje uit de hand. Eerst wilde ik alleen zaden voor mijzelf en wat groene vrienden regelen, maar uit enthousiasme bestelde ik meer bij. Ik maakte er een actie voor gratis zaden van zodat iedereen die wilde zaden kon krijgen. Zo ontstonden er in diverse wijken weer zaaiacties met groepen inwoners.
Ik merk ook dat er mensen zijn die wel iets willen inzaaien maar niet zo goed weten wat ze precies kunnen doen met de zaden. Ze zijn bijvoorbeeld onzeker over wat mag en kan en haken voor de veiligheid af (“Zo dadelijk mag het niet en krijg ik een boete!”). Buiten de grenzen van je eigen tuin zaaien houdt ook in dat je een beetje dient na te denken (Bijvoorbeeld: zaai de zaden niet in het bos want dat vindt het ecologische bossysteem niet leuk). Daarom probeerde ik een beetje mee te denken: waar zouden biologische en inheemse zaden nu ingezaaid kunnen worden zonder problemen te veroorzaken? Waar heb je iedere dag plezier van de zaadjes die uitkomen en kun je ook een stukje hulp bieden als dat nodig is (denk aan droogte)? En misschien ook een stukje bescherming tegen de machines van de gemeente (door bijvoorbeeld te adopteren)?
Boomspiegels
Ik dacht direct aan de lege zanderige boomcirkels bij veel bomen in de gemeente Bergen op Zoom. Daar gebeurt vaak niet veel. Dat zou een interessante plek kunnen zijn om in te zaaien.
Dus gaf ik die tip ook mee aan de mensen. Vanwege de gratis zaden actie die ik promootte en mijn liefde voor groen waar ik ook wel eens iets over schrijf kwam ook de media langs. Of ik iets wilde zeggen om o.a. vergroening en boomtuintjes te promoten? Uiteraard! Hoe meer gezellig groen, hoe liever! En zo doende werd dit filmpje geschoten.”
Stiekem of legaal?
De eerste guerrilla gardeners gingen in de jaren ’70 aan de slag zonder toestemming. Ook in Nederland zijn we zo begonnen. Maar de tijden veranderen.
Waar je zo’n tien jaar geleden als bewoner met groene vingers weinig mogelijkheden had om je uit te leven op het groen in je buurt, is daar nu veel meer ruimte voor. En waarom zou je een tuin heimelijk aanleggen – en je steeds zorgen maken of deze er over een maand nog is – als je er ook toestemming voor kunt vragen? Je kunt zelfs medewerking van de gemeente krijgen in de vorm van subsidie of plantgoed.
Heb jij ook een mooie guerrillatuin die je graag aan veel meer mensen wilt laten zien? Neem dan even contact met ons op via info@guerrillagardeners.nl en wie weet sta jij met je verhaal binnenkort op onze website!
Recente reacties