Heerlijk is dat, naar buiten gaan om bloembommen te gooien, in het besef dat je goed bezig bent. Want meer bloemen betekent meer insecten en vogels. Goed bezig? Maar wat als je nu per ongeluk een negatief effect hebt op planten en dieren? Het zou kunnen gebeuren als je ‘foute’ zaden gebruikt… In dit artikel gaan we dieper in op bloembombarderen en de keuze van bloemenzaden.
Een paar dagen geleden kopte de NRC: “Fleurige zaadmengsels bedreigen Nederlandse flora”. In veel zadenmengsels en zaadbommen die je in de winkel kunt kopen ‘voor de bijen’ zitten mooie kleurrijke bloemen. Niets mis mee denk je op het eerste gezicht. Helaas zijn deze zaden vaak ‘exoten’, ze komen niet van oorsprong in ons land voor. Deze planten kunnen schadelijk zijn voor inheemse planten, dat zijn de planten die van nature in ons land voorkomen. En veel van die inheemse planten zijn al bedreigd (ze staan op de ‘rode lijst’). Natuurliefhebbers noemen deze mengsels dan ook ‘carnavalsmengsels’.
Hoezo zijn planten schadelijk voor planten?
Ze staan stil op hun plek, het is een vreemd idee dat planten een bedreiging kunnen vormen. Toch is het zo. Als bijvoorbeeld een korenbloem uit Oost-Europa kruist met een inheemse korenbloem dan verandert in de planten die daaruit groeien het genetisch materiaal. Langzamerhand verliezen we de soorten die ‘eigen’ zijn aan onze natuur.
Als het gaat om biodiversiteit denk je misschien als eerste aan een zo groot mogelijke variatie in planten en dieren. Maar biodiversiteit is ook iets anders: variatie in het genetisch materiaal bínnen soorten. De ene klaproos is genetisch de andere klaproos niet. Hoe meer diversiteit er in het genetisch materiaal is, hoe beter de een soort zich kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Om die reden is het onwenselijk dat populaties planten die alleen in een bepaalde regio voorkomen kruisen met op het oog dezelfde planten uit een andere regio. Ze verliezen dan hun eigenheid. En hoe meer ‘eenheidsworst’, hoe minder biodiversiteit.
Een tweede probleem zijn de ‘invasieve exoten’. Dit zijn plantensoorten die van nature niet in Nederland voorkomen. Als ze in de natuur terechtkomen dan kunnen ze zo erg gaan woekeren dat ze andere planten kunnen verdringen. De Japanse duizendknoop is een berucht voorbeeld, maar ook de Amerikaanse vogelkers is een invasieve exoot.
Zaaien met beleid
Betekent dit dat je er niet op uit kunt trekken om bloemen te zaaien of te bloembombarderen? Nee hoor, ga vooral op pad! Je moet met dit verhaal in je achterhoofd alleen twee belangrijke regels kennen:
hou het bij de bebouwde kom
gebruik geen invasieve exoten
Hou het bij de bebouwde kom In het buitengebied loop je het meeste kans om soorten in de natuur te verstoren. Bloembommen zijn bedoeld om rommelstukken in de bebouwde kom waar je niet bij kunt te kunnen vergroenen. Veel van onze geliefde tuinplanten zijn exoten. Denk bijvoorbeeld aan de stokroos (bijna onze nummer 1 guerrilla plant!) en de goudsbloem. Wat ons betreft kun je die gewoon blijven gebruiken in je guerrilla activiteiten. Maar niet in de natuur.
Houd het lekker bij de bebouwde kom. Zo hebben we er allemaal het meeste lol van. Wij mensen, en ook de insecten waar we het voor doen.
Geen invasieve exoten Gebruik in het tuinieren überhaupt geen invasieve exoten. Dump ook geen tuinafval in de natuur. Op de website www.tuinernietin.nl vind je heel veel informatie. Ze geven een overzicht van invasieve exoten, en ook van alternatieve (tuin)planten.
Guerrilla gardeners bloembommen: inheems en gifvrij
De akkerbloemen in de bloembommen van de guerrilla gardeners
In onze zakjes met zaden en onze bloembommen zitten zaadjes van Cruydt-Hoeck, een leverancier die inheemse zaden en planten kweekt uit planten die ook echt uit ons land komen. Een extra reden om deze zaden te gebruiken is dat ze gifvrij zijn. Daar hebben we het nog niet eens over gehad in dit artikel, maar ook gif wil je niet op zaden. Dat gif komt in de planten terecht en via de bloemen weer in wilde bijen. Uit onderzoek blijkt dat ze hier ook echt last van hebben.
Het Levend Archief Om ervoor te zorgen dat de genetische diversiteit van wilde planten niet verloren gaat is er het ‘levend archief’. Dit is een stichting die zorgt voor het bewaren van planten in een Nationale Zadencollectie. De stichting is een initiatief van diverse organisaties. Als guerrilla gardeners hebben we hier ook contact mee.
Jenny was eind vorig jaar te gast bij het programma Focus op radio 1. Te gast was ook hoogleraar vegetatiekunde Joop Schaminée. Ons blog hierover kun je hier lezen. Met link naar de uitzending.
Vannacht waren ecologen Joop Schaminée en Jenny van Gestel te gast in Focus @Wetenschap. Ze hebben het Media Park midden in de nacht wat opgevrolijkt met bloembommen die later zullen uitkomen. Benieuwd naar het hele interview? Luister het hier terug ➡️ https://t.co/jDHVr2gQJFpic.twitter.com/EFSw2Yy3QJ
Had jij vorig jaar ook bultjes na een fietstocht? Of zelfs last van je ademhaling? Binnenkort kruipen de eikenprocessierupsen weer uit hun ei, met hun brandharen zorgen ze voor jeuk en ademhalingsproblemen. Maar het rigoureus wegzuigen of verbranden van de nesten hoeft misschien niet. De afgelopen jaren zijn er goede ervaringen opgedaan met het bestrijden van de processierups met zijn natuurlijke vijanden! Wij bieden nu een zadenmengsel met planten tegen de processierups. Wil je weten hoe dat zit? Lees dan verder!
Afgelopen jaar zag je bij veel eiken rood-witte linten met de waarschuwing om niet te dichtbij te komen. Fietspaden en bv zwemmeertjes werden afgesloten. Dat was nodig om te voorkomen dat de brandharen van de processierups zorgen voor gezondheidsklachten bij mensen.
De eikenprocessierups is aan een opmars in Nederland bezig. Het beestje komt – geholpen door klimaatverandering – in steeds grotere aantallen voor. De ‘klassieke’ manier om de rups te bestrijden is om de nesten met grote stofzuigers weg te zuigen. Een andere techniek die bestrijders toepassen is het wegbranden. Maar het kan ook anders!
Bestrijden met bloemenweides
Zo’n processierups is maar gewoon een beestje. Het overleeft de winter als ei, komt in april of mei uit en maakt dan als rups met zijn soortgenoten de kenmerkende nesten in de eiken. Ieder beestje in de natuur heeft natuurlijke vijanden, dus dit rupsje ook. Vandaar ook de brandharen: dat is de verdediging tegen vijanden. Ondanks de brandharen zijn er nog genoeg natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups.
Sluipwespen en sluipvliegen leggen eitjes in de rups. Het beestje wordt dan van binnen uit opgegeten.
Kevers en (larven van) gaasvliegen, lieveheersbeestjes en wantsen eten de rups.
Vogels als de koolmees, pimpelmezen en mussen eten de rupsen.
De truc is om de omstandigheden rond de eik voor deze natuurlijke vijanden aantrekkelijk te maken. Insecten komen af op bloemen zoals schermbloemigen of kruidachtige planten. Een bloemrijke berm met o.a. deze bloemen trekt volop beestjes die ook raad weten met de rups. Een aanvulling zijn bloembollen die vroeg bloeien. Zij lokken natuurlijke vijanden die op dat moment actief zijn.
Ook nestkasten ophangen helpt. Met huizen voor de koolmees, pimpelmees en mus zorg je ervoor dat die vogels in de buurt zijn om de rupsen te eten.
Bloemenmengsel voor vijanden van de eikenprocessierups.
Lange adem
Uit onderzoek in Drenthe blijkt dat biologische bestijding helpt. Zij vonden dat op een proeflocatie met natuurlijke vijanden 80% minder nesten werden aangetroffen dan op de controlelocatie met ‘normale’ bestrijding. Lees het artikel.
De Vlinderstichting waarschuwt wel dat natuurlijke bestrijding een kwestie is van een lange adem. Het duurt jaren voordat een populatie natuurlijke vijanden voldoende is opgebouwd. Lees meer.
Processierups terminator zaadjes
In overleg met zadenleverancier Cruydt-Hoeck bieden wij in onze winkel zaadjes aan tegen de eikenprocessierups. We noemen ze de ‘processierups terminator’.
Dit mengsel is breed inzetbaar. Het is geschikt voor alle gronden (behalve zwaar en natte gronden). Het beste bloeit het op zonnige plekken. Om al in het eerste jaar bloei te krijgen mengen we er wat eenjarige snelgroeiende bloemen doorheen zoals klaproos en korenbloem.
We leveren het in zakjes van 2 gram. Voor plekken waar je wil dat je snel effect hebt (zoals in de openbare ruimte) is de aanbevolen zaaidichtheid 1,5 tot 2 gram per vierkante meter. Je hebt hiermee dus voldoende zaadjes voor in ieder geval 1 m2.
Op 22 april gaan mensen in het hele land zaadjes planten voor bijen en andere bestuivers. Het is dan de landelijke zaaidag. Een dag die zeven jaar geleden begon op initiatief van de Bijenstichting en imker Pim Lemmers is uitgegroeid tot en BIJzonder grote dag. Wij doen er dit jaar ook aan mee. Natuurlijk met bloembommen!
De wilde bij is bedreigd
Het gaat schrikbarend slecht met insecten. In 25 jaar tijd is de hoeveelheid insecten met 75 % afgenomen. In Nederland zoemen zo’n 360 soorten wilde bijen rond. Hiervan is ruim de helft bedreigd.
Een diversiteit aan bloemen, het hele jaar door gaat bijen helpen. Dan moeten die bloemen wel gifvrij zijn. Biologisch dus!
Bloembom challenge
We gaan op de landelijke zaaidag zoveel mogelijk bloembommen verspreiden. Zo zetten we het land in bloei! Hoeveel bloembommen zouden we op 22 april met z’n allen kunnen gooien voor de wilde bij? We gaan het tellen! Alle inzet van iedereen in het land telt op! Laten we zorgen voor kleurrijke bloemexplosies, overal.
Wat is een bloembom ook alweer? Een bloembom of zaadbom zoals veel mensen het noemen, is een rond pakketje bloemzaadjes, beschermd door klei en compost. Ideaal voor plekken waar je niet zomaar bij kunt, bijvoorbeeld omdat er een hek omheen staat.
Voedselbank voor de bij
Op 22 april hebben zoveel mogelijk mensen zaden nodig. De Pollinators verspreiden een gigantische berg zaad. Jij kunt daarbij helpen door ‘voedselbank voor bijen’ te worden. Mensen in jouw buurt kunnen je dan vinden via een online kaart en biologische zaden bij je afhalen.
Wat is de landelijke zaaidag? De landelijke zaaidag is een initiatief van de Bijenstichting en Stichting Bijenvrienden. Zij roepen mensen in het hele land op om bloemen te zaaien voor de wilde bijen. Lees meer op de site van de Bijenstichting.
Ook zijn we als Guerrilla Gardeners lid van de coalitie van de Pollinators, om miljoenen biologische zaden te verspreiden.
Bommen? Foei toch! Nee hoor, helemaal niet! Vieze handen, gesprekken over wilde bijen en lekker buiten zijn… bij bloembommen maken komt het allemaal samen. En hoe leuk is het door ze dan ook te gaan werpen! Zowel Angela uit Sint-Michielsgestel en Wil uit Ulft deden dit vorig jaar met een groep kinderen. Ze deelden hun ervaringen met ons. Wij delen dat graag weer met jullie!
Wil, Ulft
De IVN afdeling Oude IJsselstreek sloeg de handen ineen met de lokale bibliotheek voor mooie activiteiten tijdens “Nederland Leest”, in november. Samen organiseerden ze een workshop in de bibliotheek van Ulft. In totaal kwamen hier zo’n 10 kinderen en 15 volwassenen op af.
Het doel? Er ligt een saai stukje grond bij de voormalige badkuipenfabriek op het DRU-terrein in Ulft. Niks te beleven, kale grond met hier en daar een plukje gras. Daar gooiden de kinderen de zaadbommen op.
Vol met goede bedoelingen mengden ze eerst zand, klei en zaden in de bibliotheek. Heerlijk vieze handen krijgen van het knijpen en bommen kneden. Jong, oud, slechtziend of in een rolstoel, allemaal waren ze heerlijk bezig. Daarna met z’n allen lekker bombarderen.
En nu maar hopen dat al die zaden kiemen en prachtig bloeiende planten worden! Op dit moment (begin maart) groeit er heel voorzichtig wat groen bij enkele “bommetjes”. Wil hoopt op een mooie verdere ontkieming.
Tien kinderen gooiden met bommen We wachten nu op prachtige blommen Ik liet ze begaan Nu die bloemen er staan Is ’t geluk niet alleen met de dommen
Angela, Sint-Michielsgestel Op de superwarme zaterdag 29 juni 2019 werd op het Meanderplein in Sint-Michielsgestel groots afscheid genomen van onze edelachtbare burgemeester Pommer, bij velen bekend als Jan Pommer. Tal van verenigingen waren aanwezig, er waren muziek- en dansvoorstellingen, tentoonstellingen en workshops.
Het bestuur van Natuurgroep Gestel was er met een informatiekraam. Bovendien konden kinderen daar zaadbommen maken met leem, aarde en een wildbloemenmengsel.
Met de burgemeester en zijn vrouw en de kinderen hebben we de ‘bommen’ uitgeworpen op een grasstrook tussen De Dommel en het gemeentehuis. Dit groene Pommerpad sluit aan op het verharde pad naar het jeugdhonk achter het gemeentehuis. Het was voor ons een symbool naar meer vergroening en biodiversiteit in onze gemeente.
Het was een smoorhete droge dag toen we de (natte) bommen hebben uitgestrooid. We hopen dat de zaadjes dit voorjaar besluiten op te komen. We gaan ze met extra water nog een handje helpen. In elk geval vonden de kinderen – en wij – het erg leuk om ze te maken. (Al kijken de makers op de foto’s ernstig)
Zelf bloembommen maken
Wil jij ook zoiets leuks doen en een saaie plek prachtig laten kleuren? Maak dan ook eens van die bloembommen en smijt ze op een kaal stukje grond! Nog leuker: samen met vrienden, buren of met opa en oma! De insecten en de vogels zullen er volgend jaar van genieten!
Op 22 april is het de landelijke zaaidag. Een initiatief van de Bijenstichting en Stichting Bijenvrienden om zoveel mogelijk bloemen voor bijen te zaaien. Natuurlijk haken wij hier op in. En natuurlijk doen we dat met bloembollen. Help je mee zoveel mogelijk bloembommen te verspreiden op 22 april?
Het is weer tijd om aan (voor)zaaien te gaan denken. Voor wilde bijen en andere insecten is het dan het beste om zaadjes te gebruiken waar geen gif in zit, biologisch dus. Maar het aanbod in deze zaden is niet groot. Hier onze tips voor het kopen van biologische zaden.
biologische zaden in een winkel kopen
In winkels is biologisch zaad niet vanzelfsprekend. In tuincentra hebben ze vaak een klein aanbod. Waar het meestal wel lukt is bij een natuurvoedingswinkels zoals de Ekoplaza. Ook kregen we de tip dat de Dekamarkt vaak biologisch zaad verkoopt.
Leuk om in de gaten te houden is of er bij jou in de buurt een zadenruil is. Deze zijn vaak in het voorjaar. Ze variëren van groot naar klein en zijn op allerlei plekken in het land. Even googlen dus!
Heb je voor ons een tip waar biologische zaden te koop zijn? We horen het graag in de comments hieronder.
biologische zaden online kopen
Bij de onderstaande online winkels kun je biologische zaden kiezen. Soms zijn de zaden ook inheems. Hiervoor kies je omdat inheemse flora de beste match is met onze inheemse fauna: met onze wilde bijen en andere insecten.
Mis je nog een winkel in dit rijtje, we horen het graag in de comments!
Je zaden hoef je niet te kopen, je kunt ze ook zelf verzamelen van uitgebloeide bloemen. Daarover schrijven we graag een andere keer. Deel vooral je ervaringen hiermee als je die hebt.
Recente reacties